Olga Tokarczuk – polska noblistka

Olga Tokarczuk należy do grona najbardziej cenionych na świecie polskich literatów

Olga Tokarczuk należy do grona najbardziej cenionych na świecie polskich literatów. Jej Księgi Jakubowe zostały nagrodzone Nike, w 2018 roku wyróżniono ją nagrodą The Man Booker International Prize, a w 2019 roku zdobyła Literacką Nagrodę Nobla. Jest wybitną prozaiczką i eseistką. W dorobku Olgi Tokarczuk znajdują się takie tytuły, jak: Prowadź swój pług przez kości umarłych (powieść zekranizowana przez Agnieszkę Holland), Podróż ludzi księgi, Opowiadania bizarne, Bieguni, Prawiek i inne czasy, Dom dzienny, dom nocny – a to i tak okrojona lista.

Olga Tokarczuk – droga do Nobla

Olga Tokarczuk urodziła się w Sulechowie w 1962 r. Pierwsze kroki w świecie literatury stawiała już jako nastolatka, próbując swoich sił w poezji. Potem na wiele lat zamilkła, by objawić się ponownie powieścią Podróż ludzi księgi. Tytuł został bardzo dobrze przyjęty przez krytyków literackich i przyczynił się do błyskawicznego rozwoju kariery pisarskiej Olgi Tokarczuk. W międzyczasie autorka ukończyła psychologię na Uniwersytecie Warszawskim i żywo interesowała się pracami Carla Gustawa Junga. Jego teorie wywarły duży wpływ na późniejsze utwory Olgi Tokarczuk, a także na jej życie. Po ukończeniu studiów podjęła bowiem pracę jako psychoterapeutka w Wałbrzychu.

Najgłośniejsze książki Olgi Tokarczuk

Do najgłośniejszych książek Olgi Tokarczuk należy powieść Prawiek i inne czasy z 1996 r. Zawarty w tytule, tajemniczy Prawiek to wymyślona przez autorkę wieś położona w samym sercu Polski. Z tej niewielkiej przestrzeni uczyniła swoisty mikrokosmos, w którym umieściła wszystkie ludzkie emocje, radości i smutki. Ktyrycy literaccy określają książkę jako szczytowe osiągnięcie współczesnej polskiej literatury mitograficznej.

Choć zainteresowanie tym, co tajemnicze i nie do końca zrozumiałe przez ludzki umysł jest bardzo widoczne w twórczości Olgi Tokarczuk, to sięga ona również po inne tematy. Niemal nieograniczoną inwencję twórczą widać w książce Dom dzienny, dom nocny, która jest przykładem utworu wielogatunkowego. Czytelnik znajdzie w niej mieszaninę różnych gatunków, zarysów fabułów, osobistych zapisków, a także notatek o charakterze eseistycznym. W ten sposób powstała najbardziej osobista i zarazem najbardziej lokalna z powieści Tokarczuk. Pisarka mieszka na pograniczu polsko-czeskim we wsi położonej w Sudetach i właśnie ta okolica bardzo wyraźnie przebija się na kartach Domu dziennego, domu nocnego.

W 2006 r. ukazała się kolejna bardzo ważna dla dorobku pisarskiego Olgi Tokarczuk powieść – Bieguni. To właśnie ten tytuł wyróżniono Nagrodą Literacką Nike w 2008 r., a w 2018 (po przetłumaczeniu na angielski) wyróżnioną Booker Priz. Bieguni nie jest książką podróżniczą, a raczej opowieścią o fenonemie podróży. Tokarczuk przeprowadza w niej prawdziwe studium psychologii podróży, zaskakując tym samym czytelników po raz kolejny odmienną tematyką i charakterem swojej prozy. Co ciekawe, tytuł powieści odnosi się do prawosławnej sekty, której członkowie wierzyli, że pozostawanie na długo w jednym miejscu naraża człowieka na działanie sił Złego, dlatego nieustanna podróż jest staraniem o zbawienie duszy.

Nie sposób nie wspomnieć również o głośnych Księgach Jakubowych, za które Olga Tokarczuk zdobyła kolejną Literacką Nagrodę Nike. Opublikowana w 2014 r. opowieść traktuje o Jakubie Franku, czyli mesjaszu żydowskim, który żył na wschodnich krańcach Rzeczpospolitej w XVII w. Do napisania tej powieści autorka przygotowywała się przez wiele lat, a efekty tej pracy są widoczne gołym okiem. Na kartach Ksiąg Jakubowych czytelnik znajdzie bowiem zarówno opis autentycznych wydarzń i wiele historycznych faktów o wielokulturowej niegdyś Polsce, jak i tajemnicze, mroczne opowieści czy treści kabalistyczne. W 2016 r. Olga Tokarczuk i Jan Henrik Swahn (autor tłumaczenia powieści na język szwedzki) zostali laureatami Międzynarodowej Nagrody Literackiej w Sztokholmie.

Book obraz autorstwa freepik - www.freepik.com

Zasłużona polska noblistka

Twórczość Olgi Tokarczuk w dużej mierze opiera się na cieszącym się popularnością gatunku, jakim jest powieść obyczajowa.

Międzynarodowa sława

Olga Tokarczuk – to nazwisko jest znane Polakom nie od dziś (https://www.taniaksiazka.pl/autor/olga-tokarczuk). W ostatnim czasie zainteresowanie pisarką naturalnie wzrosło po odebraniu przez nią Literackiej Nagrody Nobla za całokształt twórczości, jednak jeszcze na długo przed sukcesem była znana również poza granicami naszego kraju. Jak podaje Instytut Książki, do tej pory ukazało się łącznie 193 tłumaczeń książek autorki na aż 37 języków. Warto dodać, że niewielu polskich autorów może pochwalić się tak dużym zainteresowaniem ze strony obcokrajowców.

Baczna obserwatorka życia

Olga Nawoja Tokarczuk urodzona 29 stycznia 1962 roku w Sulechowie to pisarka, poetka, autorka esejów i scenariuszy, a ponadto psycholog. Najbardziej znana jest głównie dzięki twórczości literackiej. Zadebiutowała dość wcześnie, bo w wieku 17 lat, w piśmie Na przełaj, gdzie pisała pierwsze opowiadania kryjąc się pod pseudonimem Natasza Borodin. Jest absolwentką Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, a znajomość ludzkiej psychiki wielokrotnie wybrzmiewa w jej pracach.

Bogactwo refleksji

Twórczość Olgi Tokarczuk w dużej mierze opiera się na cieszącym się popularnością gatunku, jakim jest powieść obyczajowa. Śmiało można pokusić się o stwierdzenie, że wszystkie książki pisarki zawierają wnikliwą analizę społeczeństwa, a bohaterowie mają przede wszystkim zwracać uwagę czytelników na problemy ludzi w realnym świecie. Tokarczuk zasłynęła powieścią Prawiek i inne czasy, a obecnie do jej najbardziej znanych utworów należą powieści Bieguni oraz Księgi Jakubowe, obie uhonorowane Nagrodą Literacką Nike. Wydane w 2014 roku Akcja Ksiąg Jakubowych rozgrywa się w XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. To niemal 1000-stronicowe dzieło słusznie nazwane księgami zgrabnie splata fikcję literacką z wątkami postaci historycznych, takich jak poetka Elżbieta Drużbacka, ksiądz Benedykt Chmielowski czy ekstrawagancki baron Jakub Lejbowicz Frank. Lektura może być rozpatrywana wielowymiarowo – jako dokument dawnych czasów oraz jego subtelna paralela ze współczesnością, a nawet mistyczna wędrówka. Na podstawie innej powieści pisarki Prowadź swój pług przez kości umarłych w 2017 roku nakręcono film Pokot. Z kolei zbiór opowiadań Gra na wielu bębenkach to przykład umiejętnej obserwacji ludzkich zachowań oraz przeniesienia ich na karty swoich historii. Bieguni to powieść, a także w pewnym sensie monografia, skupiająca się na kwestii egzystencjalnej, a dokładnie na tym, co dla człowieka znaczy podróż. Sam tytuł nawiązuje bezpośrednio do biegunów, staroobrzędowców, wyznających przekonanie, że zło nie będzie mogło doścignąć człowieka, dopóki ten będzie znajdować się w ciągłym ruchu – i właśnie ta wiara ukształtowała potrzebę życia w ciągłej podróży.

Vintage obraz autorstwa freepik - www.freepik.com

O autorze – co, jak i dla kogo?

Olga Tokarczuk, urodzona w 1962 roku, to polska pisarka, eseistka, poetka i autorka scenariuszy

Olga Tokarczuk, urodzona w 1962 roku, to polska pisarka, eseistka, poetka i autorka scenariuszy. Jest laureatką bardzo wielu prestiżowych nagród, w tym nagrody Nike ( od 1997 roku zdobyła tę nagrodę aż osiem razy, w tym dwa razy od czytelników) za takie niezapomniane powieści, jak:

  • Prawiek i inne czasy,
  • Dom dzienny, dom nocny,
  • Gra na wielu bębenkach,
  • Bieguni,
  • czy Księgi Jakubowe.

W swojej rozbudowanej gatunkowo twórczości autorka często posługuje się metaforami i wielowarstwowością przedstawianych motywów i zdarzeń. Każda z opisywanych scen i każdy ze stworzonych przez nią światów jest czymś nowym, oryginalnym i najczęściej – innym niż na pierwszy rzut oka. Przejawiają się w jej dziełach skłonności do tajemniczości, podwójności i niedopowiedzeń, pozwalających czytelnikowi samodzielnie domyśleć się, jakie było prawdziwe znaczenie tego, co zostało opisane. Są to dzieła idealne dla osób lubiących prosty styl, a zarazem wymagającą, treść.

Czytelnicy wybierają…

Jest to pisarka od lat ciesząca się uznaniem wśród krytyków i ceniona przez czytelników. Nawet jej pierwsze kroki jako powieściopisarki nie przeszły bez echa; za swoją debiutancką powieść Podróż ludzi Księgi uzyskała nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Jednak prawdziwy wybuch zainteresowania autorką wśród publiczności nastąpił po opublikowaniu książki Prawiek i inne czasy w 1996 roku. Tytułowy Prawiek jest wioską położoną rzekomo w samym środku polski; jest przedstawiony jako archetypiczny mikrokosmos i szczytowe osiągnięcie polskiej literatury tworzącej mitologiczną topografię, w którym dzieją się wszystkie znane zwykłemu człowiekowi radości i dramaty.

Całkowicie nowym, kojarzonym najczęściej właśnie z Olgą Tokarczuk rodzajem krótkiej formy prozaicznej są jej Opowiadania bizarne. Zbiór kilkunastu fascynujących opowiadań, skłaniających do rozważań na temat człowieka oraz jego roli i miejsca w świecie, a przy tym pomysłowych i nowatorskich. Porusza się w nim wiele istotnych tematów, jak samotność człowieka, niemożność nadążenia za pędzącym światem oraz postępujące zmechanizowanie życia zarówno prywatnego, jak i  publicznego oraz znieczulenie społeczeństwa na krzywdy innych ludzi.

Nie można zapomnieć także o Księgach Jakubowych, najwyżej ocenianej przez czytelników powieści noblistki. Ponad 1000 stron, przesiąkniętych tradycją powieści historycznej. Kilkadziesiąt wątków i postaci splecionych ze sobą w dzieło imponujące rozmachem literackim z jednoczesną dbałością o szczegóły miejsc, architektury, ubiorów charakterystycznych dla epoki, w której toczy się akcja, tworzy jedno z najlepszych, jeśli nie najlepsze dzieło Olgi Tokarczuk.

Nowe osiągnięcie


Jej najnowszym, a zarazem największym osiągnięciem jest prawdopodobnie zdobycie Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018. Ponieważ z powodu zmniejszonego składu w komitecie sędziowskim, zeszłoroczne przyznawanie nagród zostało odwołane, w 2019 roku przyznane zostały dwie nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jeden z nich za narracyjną wyobraźnię, która wraz z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic, jako formę życia, trafił właśnie do Olgi Tokarczuk.

Book obraz autorstwa freepik - www.freepik.com